Στις κλιμακωτές βόρειες κλιτύες της Οίτης, οι Αινιάνες ιδρύουν στα τέλη του 5ου αι. π.Χ. την Υπάτη, πρωτεύουσα του φυλετικού κράτους τους, έδρα του κοινού τους από τον 4ο αι. π.Χ. και της Αιτωλικής Συμπολιτείας τον 2ο αι. π.Χ. Ακμάζουσα και πλούσια ελληνιστική πόλη, ιδιαίτερα πυκνοκατοικημένη αργότερα, ευημερούσα κοινωνικά στους παλαιοχριστιανικούς και βυζαντινούς χρόνους και μετονομασμένη ως Νέαι Πάτραι ή Νεόπατρα στα υστεροβυζαντινά χρόνια. Διετέλεσε δεύτερη πρωτεύουσα της Ελλάδος μετά την Αθήνα, ως πρωτεύουσα του Δουκάτου των Αθηνών και των Νέων Πατρών, την περίοδο της κυριαρχίας των Καταλανών. Στους καταρράκτες, τις πολεμίστρες και τα ψηφιδωτά της ακούγεται το παραμύθι του ανέμου για μια πόλη με ανυπέρβλητη ομορφιά, μαγεμένη από τα χνάρια των αερικών που, ανταμώνοντας με τη φύση και τ’ άστρα, έσπερναν τη γιατρειά ή τη συμφορά.