Οι αρχαιότεροι θεοί της Δωδώνης χάνονται στα βάθη των αιώνων. Στην αρχή φαίνεται πως οι άνθρωποι λάτρευαν την ιερή δρυ ή τη Μητέρα Γη, προτού υιοθετήσουν τη λατρεία του Δία. Αλλά δεν είναι ο γνωστός Ολύμπιος θεός, αλλά μία διαφορετική αρσενική θεότητα που ζούσε στις ρίζες της ιερής δρυός (γι’ αυτό άλλωστε λεγόταν Νάιος, από το ρήμα ναίω=κατοικώ). Και δεν ήταν μόνος παρά μοιραζόταν τη λατρεία με τη Διώνη, μία θεά που μοιάζει με εξέλιξη της παλιάς Μητέρας Γης. Το όνομά της, άλλωστε, είναι η θηλυκή μορφή της γενικής του ονόματος του Δία (Διός). Η Διώνη δεν απαντά συχνά στην υπόλοιπη Ελλάδα, εδώ όμως είναι η σύζυγος του θεού και τα περισσότερα ελάσματα απευθύνονται και στις δύο θεότητες. Ο αρχαιότερος ύμνος κάνει το ίδιο: «Ο Ζευς ήταν, ο Ζευς είναι, ο Ζευς θα είναι. Πανίσχυρε Δία! Η Γη προσφέρει τις καλλιέργειες οπότε ας υμνήσουμε τη Μητέρα Γη».